Netflix’in küçük dizisi ‘The Perfect Couple’, platform ekranlarında seyirciyle buluştu. Başrollerini Nicole Kidman ile Liev Schreiber’in paylaştığı üretim, polisiye çeşidin tabiatı gereği düğümü tek dönemde çözüp tadı damakta bırakıyor. Susanne Bier tarafından yönetilen dizi, Elin Hilderbrand’in tıpkı isimli romanından uyarlanmış.
BURJUVA TOPRAKLARINDA HAZIRLANILAN DÜĞÜN VE KAMUNUN DENİZİNDE İŞLENEN CİNAYET
Dizinin konusu kısaca şöyle. Bir hayvanat bahçesinde çalışan zoolog Amelia (Ewe Hewson) ile burjuva bir ailenin ortanca oğlu Benji (Billy Howle) dünya konutuna girmeye hazırlanmaktadır. Nantucket’ta, adaya adeta hükmeden bir pozisyonda, erkek tarafının geniş topraklarında evlilik hazırlıkları sürerken işlenen cinayet çiftin sınıfsal ve kültürel ayrılıklarını geri planda bırakır. Gelinin baş nedimesi, en yakın arkadaşı Merrit (Meghann Fahy) cinayete kurban masraf.
Düğün meçhul bir tarihe ertelenirken soruşturma başlatılır ve Benji’nin çok satan polisiye romanlara imza atmış annesi Greer (Nicole Kidman), mirasyediliğine alkol ve esrar bağımlılığı eklemiş babası Tag (Lieve Schreiber), tuhaf latifeler düşkünü, olgunlaşmamış ağabeyi Tom (Jack Reynor), ergenlik sancıları çeken kardeşi Will (Sam Nivola) ve Shooter Dival (Ishaan Khattar) ile Isabel Nallet (Isabelle Adjani) üzere aile dostları sırayla kuşkulu pozisyona düşer, sorgulanırlar.
Winbury ailesinin üstüne kara bulutlar çökmez çünkü paranın verdiği güçle ruhsal üstünlüklerini yitirmezler. Yeniden de katilin kimliğine dair ihtimaller azaldıkça cürmün arkasında yatan nedenler gün yüzüne çıkar.
ÖLÇÜLÜ TEMPO, SADE ANLATI
‘The Perfect Couple’ı değerlendirmeye temposundan başlayalım. Anlatı son derece sade ilerliyor ve tansiyon hakikat yerde tırmandırılıyor. Altı kısımlık dizi birinci iki-üç kısmında cinayetin şaşkınlığını geri dönüşlerle birlikte işleyerek soruşturma şimdi derinleşmeden seyirci için yer hazırlıyor. Kalan bölümlerdeyse “katil kim” sorusunu şüpheliler etrafında çevirip duruyor. Bu manevrayı abartmadan yapıyor. Plot twist peşinde koşup seyirciyi yormuyor, herkesi sorguya dizip takibi zorlaştırmıyor.
Dizinin çıkış noktası ve Greer karakterinde sembolik bir mana kazanan kurmacanın olaylara karışmaması ‘The Perfect Couple’ı sadeleştirip muvaffakiyetini artıran ögelerden.
Dizi sıradan ama birden fazla vakit işe yarayacak bir çıkış noktasından hareket etmekte. Birbirine benzemeyen çiftimiz en az bir tarafın soru işaretleriyle birlikte son düzlüğe çıkmışken iradeleri dışında yaşananlar onları bir kırılmanın eşiğine getirir. Tıpkı vakitte cinayet de verilen imtihana eşlik edip derin bir mana kazanır; ayrılıkların altını çizer, zaafları öne çıkarır ve bağlılığı sınar. Materyali güçlü bu tabloda burjuva ömrün açmazları diğer bir sınıfsal ayrılıkla verilmiş. Winburylerin de kendi ortalarında bir servet ve iş kısmı kelam konusu… Bunu elbette öykü aktıkça anlıyoruz. Örnek çift olarak mecmua kapaklarını süsleyen Greer-Tag aşkının da çilekeş tarafları var ve maddi manevi yük paylaşılmamış. Greer sırtlanmış konutun geçimini. Bunun için de daima yazmış, çok satan muharrir olmuş. Kendine bir kimlik yaratmış. Bu kimliği tamamlayan da eşiyle ülkü alakası olmuş.
Bu gösterişli aile birliği anlatının temelini atarken Greer’in kurmacayla alakası rol çalmıyor. Son romanının tanıtım toplantısı da tam manasıyla climax’e karşılık geliyor. Bu toplantı düğümün çözülmesine katkı sunuyor ve Greer karakterinin dönüşümünü destekliyor. Altı kısımlık bir polisiyeden karakter dönüşümüyle çıkmak fakat itinayla mümkün. ‘The Perfect Couple’ bu ihtimamı göstermiş. Kıssayı işlerken abartmamış ve soruşturmayı hakikat aradan, gizem hissini koruyarak geliştirmiş.
EKSİK YANLAR
Olay örgüsüne değinmişken kimi eksiklerden dem vurmalı. ‘The Perfect Couple’ın yeterli bir çıkış noktası bulup cinayet soruşturmasını hakkıyla işlediği ancak alt metnine karar veremediği söylenebilir. Dizide temel çiftin -damadın anne babasının- uydurma memnunluğu çözülüp buradan dram çıkarılırken evliliğe hazırlanan çiftin çatışması sığ kalıyor. Amelia diğer bir erkeğe (Shooter’a) ilgi duyuyor daha sonra vazgeçiyor. Tüm o hengamenin akabinde nikah masasına da oturmuyor. Buradaki bocalayışın altı boş kalmış. Dizi tahlil olarak sınıf farkını yahut bayanın hayat alışkanlıklarını, kültürel yaklaşımını önermiyor. Bununla bir arada cinayetin ve yürütülen soruşturmanın gölgesini de münasebet göstermiyor. Güya Amelia ile Benji düğünden çabucak önce yürütemeyeceklerini anlayıp ayrılmışlar. Birinci bakışta birçok sebep saydıracak bu ayrılık havada kalmış.
Dizinin olay örgüsünde de küçük bir pürüz dikkat çekmekte… ‘The Perfect Couple’ fazladan gizem yüklemese de dizide açıklaması güç bir detaya yer verilmiş. Merrit’in kanında onu bayıltacak ölçüde sakinleştirici bulunuyor. Daha sonra bunların Amelia’nın hasta annesinin ötenazi için sakladığı haplar olduğu anlaşılıyor. Bu hapın dönüp dolaşıp bayanın bardağına girmesi pek inandırıcı değil. Zanlı, şayet eşi tarafından meskendeki çeşitli ilaçların kutulardan çalınıp bir kesede toplanmasıyla oynanan ilaç ruletinden yararlandıysa keseden aldığı hapın tesirini nasıl öğreniyor ve hangi gayeyle kullanacağına ne vakit karar veriyor? Bu sorunlar muğlak kalmış. Olaylar spontane gelişmiş görünmekte… Meğer cinayet taze bir bilgi üzerine işleniyor.
HER ŞEY SINIFSAL GUZUM YA DA SINIF POLİSİYELERİ!
Her şeyin sınıfsal olması (gerçeği ve yorumu bir yana) son yıllarda toplumsal medyada üzerine baş yorulacak hatta bol alıntılı makaleler yazdıracak bir popülerliğe erişti. Fiyatlı kölelerden mürekkep orta sınıfın, kültürel bağlamda bir yere pozisyonlandırılmasına (kendilerine “numaralı” koltuklar gösterilmesine) rağmen yüzleştiği o mülksüzlük ve şu koca hayatta sadece borçlu tüketiciye denk düştüğü gerçeği “her şeyin sınıfsal oluşunu” hatırlattı! Borçsuz kalmayıp kredilere inanan, papatya yapraklarını “tüketiyor-tüketmiyor” diye bir bir koparmaya zorlanan, atanmış veya seçilmiş değil yakıştırılmış bu orta sınıf üyeleri (hayal ve nostalji tüccarlarının referans belirlediği) çocuklukları üzerinden bir kıyasa giriştiler ve uzun müddettir içinde bulundukları tecrübe yarışı bir çeşit travma arayışına çevrildi. Bu sınıfın çaresizce uzunluk gösterdiği/boy verdiği toplumsal medyada kullanıcı kimlikleriyle var olanlar da artık fakir geçen çocukluklarından travma sağıyor ve görece gelişkin (diğer bir deyişle, bugünkü karşılığıyla “kaliteli bir cumartesi”nde geçen tüm o edimler üzere gelişkin) saydıkları, refah seviyesi yüksek ebeveynler garantörlüğünde yaşanmış tecrübelere hınç duymaya başlıyorlar. Sınıf kini bir defa daha kültürel, güdük bir alana sıkışıyor, temel muhatabını ıskalıyor. Hal bu türlü olunca; seyirci/kullanıcı/tüketici her bir kimliğiyle birebir acıları lisana getiren orta sınıf üyeleri bir kere daha birbirlerini kırmaya koşullanınca son yıllarda sınıfsal açıklamalar getiren kurmacaların bir yanılsama yarattığı ihtimali de artıyor.
Sınıf kininden ayıklanmış, tehdit içermeyen bu anlatılar; uzay operaları* biçiminde açıklayabildiğimiz Hollywood bilim kurgusunun yüzeyselliğini ve yozlaşmışlığını anımsatan bir çeşit sınıf polisiyesine dönüştüler diyebiliriz. Tahminen Claude Chabrol’un “son Marksist film” olarak andığı “La Cérémonie” sinemasında güzel niyet kelam konusuydu, sınıf kini namlunun ucundaydı. Her manada… Ancak sonrası… “Sonrası” deyip ucunu açık bırakmayalım… Son yıllarda şenlik sinemasının bilhassa Asya’nın (“Parazit”te ayan beyan görüleceği üzere) sınıfsal açıklamalara girişmesi tekrar başta İspanyol, Leh, İskandinav ve İngiliz üretimleri gelmek üzere Avrupa polisiyelerinin toplumsal problemleri giderek sınıf kökenleriyle birlikte anması bizi bu yakıştırmaya zorlamakta. Görüyoruz ki suça teşvik eden sınıfsal ayrılıklar polisiyelerin yerini kuruyor. Aslında daha açık söylersek; cinayetler “daha fazla para” yerine “daha âlâ bir hayat” için işleniyor. Hayatta kalma güdüsü de bu örnekte rastladığımız hâliyle “iyi hayatta kalmak” veya alt sınıfların öfkesini yansıtan ve ekseriyetle histerik bir seviyede tabir edilen “iyi hayata erişmek” üzere motivasyonlar üzerinden yorumlanıyor.
‘The Perfect Couple’ bu farklı eğilimden nasiplenmiş. Öncelikle dizide burjuva ailenin betimi ve çekişmelerin kısırlığı sınıfsal şiddete, entrikaya münasebet hazırlamakta. Winburyler besbelli makus insanlar! Roman tanıtım sahnesinde karşımıza çıkan Tag’in kartoneti üzere değillerse de ortak özellikleriyle anıldıkları, bir sepete dolduruldukları ortada… Asalaklık, zalimlik, kibir, ailenin genç üyesinde saflık üzere sınıflarına has marazlar onlarda toplanmış. Tag asalak, Greer zalim öteki aile üyeleri kibirli ve saldırgan… Dizide yalnızca bir karakter burjuva ailenin Aşil topuğunu çağrıştırıyor, o da küçük oğul Will. Will tüzel prosedür münasebetiyle reşit olduğu gün ailenin tüm problemlerini çözecek kudrette ve yeni sıkıntılara, sürprizlere hamile bir karakter. Paraya bu derece yakın oluşu onu sembolik açıdan sınıfının en uzak ve umarsız noktasına taşımış. Dizide hümanist yaklaşımlar sergiliyor, ailenin kibrini reddediyor. Bunu ergen uyumsuzluğuna yormak da mümkün… Öte yandan dizide Greer’in geçmişine dair itirafları ve samimiyeti, finaldeki yumuşaması burjuvaların tamamen makus olmasını engelliyor. Ancak ‘The Perfect Couple’ın geneline baktığımızda isminin seçiminden gösterdiği gayelere kadar burjuvalarla bir sorunu olduğunu öne sürebiliriz. Bu sorun ise sınıf polisiyesi çizgisinin dışına taşınmıyor ve düğüm çözüldüğünde sınıfsal meseleler da ortadan (en azından rafa) kalkıyor.
OYUNCULUKLARA DAİR
‘The Perfect Couple’ usta oyuncu Nicole Kidman’ın yönetim ettiği değil hevesle oynadığı bir üretim. Kidman oynamak, role bürünmek istemiş; bu gayreti da dizinin geneline yansımış. Ona eşlik eden Liev Schreiber da ahenk sağlamış. Sarhoş koca rolünde oldukça başarılı. Ortalıkta boş boş gezinen ama etrafına ziyan veren adamın sonlarını uygun çizerken hudut bozucu sakinliğiyle sorumsuz karakterini perçinlenmiş, bir nevi açıklamış. Abby’de Dakota Fanning öne çıkmamasına rağmen içten içe düğümleri atan bir performans sunmakta. “Fettan elti”yi geride bırakan, hırslı ve kıskanç kişiliğiyle beşere dair bir berbatlığa şahit oluyoruz onda.
Nikah arifesinde bulunan ikinci çiftimizdeyse; Amelia’da Ewe Hewson’ı, Benji’de Billy Howle’u izliyoruz. Parlamasalar dahi güçlerini güzel yönetmişler. Bilhassa Amelia beylik bir kompozisyon ve art planı prestijiyle polisiyeden fazla romantik sinemalarda yer bulacak cinsten. Varlıklı aileye gelin olan uyumsuz gelin rolünde ve bu istikametiyle güldürüye dahi çekilmesi müsait bir stereotip. Nedir ki dizinin güldürüye uzaklığından dolayı tansiyonunu koruyor. Hewson ise bu tansiyonu yeterli yansıtmış.
Merrit’de Meghann Fahy sönük kalmış. O da cürüm cinsinden bir tiplemeye uygun düşüyor. Ortada kalan bayanı oynuyor. Role pek renk katmadığını söyleyebiliriz.
**
‘The Perfect Couple’ istikrarlı bir polisiye… Çıkışsızlık hissiyatını pekiştiren ada polisiyelerine dahil edilebilir. Soruşturmayı çok istikametli yürüten, yer yer cambaza baktıran ancak ölçüyü şaşırıp seyirciyi bunaltmayan bir anlatıya sahip… Katili ve cinayet motifini uzun müddet saklıyor. Gizem hissini ne çok kışkırtıyor ne zayıf tutuyor. Güzel işlenen kıssası ve oyunculukları için izlemeye paha.
* Uzay operası kavramı birinci defa Wilson Tucker tarafından 1941 yılında Amerikan radyo tiyatrolarına (soap operalara) gönderme yapmak hedefiyle kullanılmış. Devrin “arkası yarın” tadında akan radyo tiyatroları günümüzde pembe dizileri karşılarken uzay operası dünyadaki tertibin bilim kurgusal süslerle kopyalandığı, hikayesi hayli kolay ve seyirciyi uyuşturan Star Wars vb. ticari üretimleri nitelemekte. İrtibat bilimci Ünsal Oskay da Çağdaş Fantazya’da tıp sinemasının örneklerine eğilirken bilim kurgu sinemalara yönelik bu tartışmaları derleyip yorumlamış.