Türk Tarih Kurumunun ismini şahsen Atatürk’ün verdiği ve 1937’de yayın hayatına başlayan “Belleten” mecmuasının son sayısında yayınlanan Doç. Dr. Kenan Özkan ve Prof. Dr. Sevilay Özer’in öncelikli olarak Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivi Belgeleri, Türk Tarih Kurumu evraklarına dayanarak kaleme aldıkları “Mustafa Kemal Paşa’nın Süt Kardeşi Saime Hanım ile Mektuplaşması” bahisli makale Atatürk’ün hayatının kısa bir kısmına ışık tutuyor.
Atatürk’ün hayatına ait yerli ve yabancı araştırmacılar tarafından çok sayıda çalışma yapıldı. Bu çalışmalar, Mustafa Kemal Paşa’nın annesi Zübeyde Hanım, kız kardeşi Makbule Hanım’ın ve yakın şahitlerin anlatımları ve evraklara dayandı.
Makalede bu çalışmalardan farklı olarak, Mustafa Kemal Paşa’nın 2. Ordu’ya bağlı 16. Kolordu Kumandanı olarak Diyarbakır Silvan’da bulunduğu bir sırada İstanbul Çengelköy’den, “Süt Hemşireniz Saime” imzasıyla gönderilen 15 Temmuz 1916 tarihli bir mektup aldığı ve bu mektuba, 26 Ekim 1916’da “Hemşirem Hanımefendi” hitabıyla başlayan bir mektupla karşılık verdiği belgelendi.
Atatürk’ün süt annesinin olduğuna ait bilgi, Ulusal Uğraşa katılan, Cumhuriyet periyodu gazetecilerinden Enver Behnan Şapolyo’nun 1955’te yayımlanan “Atatürk’ün Hayatı” kitabında Makbule Hanım ile yaptığı söyleşide yer alıyor. Makalede de işaret edilen Atatürk’ün bebeklik devrine ilişkin bu bilgiyi, Makbule Hanım annesinden duyduklarına nazaran Şapolyo’ya şu sözlerle anlatıyor:
“…Ağabeyim Mustafa doğduğu vakit, babam Ali Rıza Bey, bir kılıç getirerek kundağının başına koymuş, annemi de tebrik etmiş. Annemin az sütü geldiğinden babam Ümmügül isminde bir sütnine tutmuş.”
Makalede, Atatürk’ün süt annesinin varlığının süt kardeşinin ortaya çıkması ile netlik kazandığı vurgulandı.
SÜT KARDEŞLERİN BİRİNCİ MEKTUPLAŞMASI 1916’DA
Ağustos 1915’te 16. Kolordu Komutanlığına atanan Albay Mustafa Kemal, 11 Mart 1916’da Edirne’den hareket ederek 19 Mart’ta Halep’e geldi, akabinde 27 Mart’ta Kolordunun toplanacağı Diyarbakır’a ulaştı ve 16 Nisan’da karargahını Silvan’da kurdu.
1 Nisan 1916’dan itibaren de “Mirliva/Tuğgeneral” rütbesine terfi eden Mustafa Kemal Paşa, Silvan’da bulunduğu sırada “Muhterem kardeşim” hitabıyla başlayan ve “Çengelköy Kuleli’de Set başında 12 numaralı hanede tabip Miralay Osman Bey’in kerimesi ve Tırhalalı Abdullah Bey hafidesi, süt hemşireniz Saime” imzasını taşıyan 15 Temmuz 1916 tarihli iki sayfalık bir mektup aldı.
Mektuptaki sözlere nazaran, 3 çocuğu olan Saime Hanım’ın mektubu kaleme alış hedefi, istekli olarak orduya katılan eşinin himaye edilmesi talebini Mustafa Kemal Paşa’ya iletmek olduğu dikkat çekiyor.
Saime Hanım mektubunda, annesi ve babasının sıhhat durumlarından kelam ettikten sonra her ikisinin de uzun vakittir Mustafa Kemal Paşa ile görüşememeleri nedeniyle duydukları üzüntüyü söz ediyor.
MUSTAFA KEMAL PAŞA’DAN SÜT KARDEŞİNE MEKTUP
Mustafa Kemal Paşa, bu mektuba, 26 Ekim 1916’da “Hemşirem Hanımefendi” hitabıyla başlayan bir mektupla Silvan’dan 26 Ekim 1916 tarihli mektubuyla karşılık verdi.
Mustafa Kemal Paşa’nın mektuptaki tabirine nazaran, iki süt kardeş, Selanik’te 13 Ocak-11 Şubat 1899 tarihleri ortasında tanıştıkları ve 1916’ya kadar bir daha bağlantıya geçmedikleri anlaşılıyor.
Saime Hanıma, eşinin memur bulunduğu telgraf müfrezesiyle birlikte kendisinin karargahına katıldığını haber veren Mustafa Kema Paşa’nın mektupta kimi tabirlerin üzerini çizdiği de görülüyor.
Saime Hanım’ın Mustafa Kemal Paşa’dan fotoğraf istemesi üzerine mektubunda şu cevapları veriyor:
“Arzunuz veçhile bir fotoğrafımı takdim etmek benim için bir gurur olacaktı. Ancak yanımda bulunmadığı üzere burada aldırmak da şimdilik mümkün değil. Lakin Beşiktaş’ta Akaretler’de 76 numarada ikamet eden validem ve hemşirem nezdinde birtakım fotoğraflarım olduğunu zannederim. Çocuklarınızla bir arada gözlerinizden öperim.”
1916’DAN SONRA MEKTUPLAŞMALARINA DAİR BİR İSPAT YOK
Saime Hanım’ın mektubundaki tabirlerine nazaran, eğitimli bir bayan olduğu ve çocuklarını periyodun önde gelen okullarında okuttuğu anlaşılıyor.
Saime Hanım ve Mustafa Kemal Paşa’nın 1916’daki mektuplaşmadan sonra bir ortaya geldiklerine dair bilgi ya da evrak bulunmamakla birlikte tekrar temas kurdukları makalenin öngörüleri ortasında bulunuyor.
Makalede atıfta bulunulan Dr. Ali Güler’in “Benim Ailem” isimli kitabındaki bilgiye nazaran, aile fertlerine ve yakın etrafına maddi yardımda bulunan Mustafa Kemal Paşa’nın süt kardeşi Saime Hanım’a 1923’te 100 lira para yardımında bulunduğu görülüyor.
Eldeki dokümanlar ışığında süt kardeşlerin temasının bununla hudutlu olduğu görülen makalede, 1923’ten Atatürk’ün vefatına kadar geçen müddette görüştükleri ya da haberleşmiş olduklarına dair bir bilgi ya da kayıt bulunmuyor.