Kocaeli’nde 17 Ağustos 1999’da meydana gelen 7.4 büyüklüğündeki Gölcük merkezli zelzelenin üzerinden 25 yıl geçerken, zelzelede ziyan gören ya da yakınlarını kaybedenlerin acısı hala sürüyor.
DHA’nın haberine nazaran Klinik Psikolog Görkem Deniz, stres ve korku bozukluklarına dikkati çekerek, “25 yıldır bu durumu atlatamayan, süreçleri çeyrek asırda atlatamayan beşerlerle ilgili birtakım haberler görüyoruz. Evet, bunlar olur; zira gerekli tedaviler olmadığı sürece bireyler bu bahislerin üzerine gidemediğinde, gerekli yüzleşmelerle karşılaşamadığında, gerekli dayanakları gerçek bir halde alamadıklarında hayat fonksiyonları belli bir biçimde bozulabilir ve devam da edebilir” dedi.
’25 YIL SONRA BİLE SARSINTININ TESİRLERİNİ ATLATAMAYAN BEŞERLER VAR’
Büyük yıkıma yol açan 17 Ağustos 1999’daki 7.4 büyüklüğündeki Gölcük merkezli zelzelenin üzerinden 25 yıl geçti. Zelzeleden sonra bölgede yapı stoku yenilenirken, ziyan gören ya da yakınlarını kaybedenlerin acısı ise hala sürüyor.
Klinik Psikolog Görkem Deniz, depremde yaşayan ya da yakınlarını kaybedenlere yönelik hem travma sonrası gerilim bozukluğuna (TSSB) hem de telaş bozukluklarına dikkat çekti. Deniz, travma sonrası gerilim bozukluğunun 6 ay geçse bile ortaya çıkabileceğini belirtti. 25 yıl sonra bile zelzelenin tesirlerini atlatamayan insanların olduğunu söyleyen Deniz, vatandaşların gerekli sıhhat kuruluşlara giderek tedavi alması gerektiğini belirtti.
Popüler kültürde travmaların kolaya indirgendiğini belirten Görkem Deniz, “Tabii ki insanların aslında en inançlı hissettiği yerlerden biri, konutları. Meskenlerinde bu durumu yaşayanlarda genelde tramvayla alakalı bir bağ görüyoruz. Ama tanınan kültürde travma çok kolaya indiriliyor lakin o denli değil. Travmada ana husus ölümdür. Mevt üzerine bakıldığında, bir vefata yaklaşmak ya da o bireyleri dolaylı olarak görmek durumunda çaresizlik hisleri, doğal harp durumlarında da bunu görüyoruz. Ama zelzelenin olabildiğince kendi konutumuzda olabilmesi, o güçlü afete maruz kalınması durumunda burada bir durumla, bir akut gerilimle karşılaşabiliyoruz. Ama akut gerilimin bizim için bir avantajı var; maalesef avantaj demek durumunda olsam da yansıları alabiliyoruz, semptomlar alabiliyor ve çalışabiliyoruz. Ama travma sonrası gerilim bozukluğu ise 6 aya kadar, 6 aydan sonra bile karşımıza çıkabiliyor ve bu durumda alışılmış ki hem uzmanların hem etrafınızdaki insanların bu mevzuya yaklaşması sıkıntı olabiliyor” dedi.
‘ANİ ÖFKE PATLAMALARI OLABİLİR’
Travma sonrası gerilim bozukluğunun belirtilerine dikkat çeken Deniz, “Ana tesirlerinden birisi, kişi anımsamamaya başlar. Kendini muhafazaya almaya çalışır ve çok çabuk tepkilenebilir; ani öfke patlamaları olabilir. Kendini anlaşılmaz, yabancılaşma hislerinin olduğunu görürüz ve iş hayatı olsun gündelik hayat olsun fonksiyon sorunları artar. Alışılmış ki 6 altı ay sonra insanların olağana dönmeye çalışmasını beklerken tekrar sert bir düşüşle müsabakamız beşerler için çok zorlayıcı olabiliyor. Önemli bir rahatsızlıktır. Post travma, travma sonrası gerilim bozukluğu, tedavi edilmesi gerekir. Şayet ki tedavi etmezsek, gerekli uzmanlara başvurmazsak, hayatımızda önemli biçimde fonksiyon sorunlarına devam edecektir” diye konuştu.
‘HERKESTE BİREBİR BİÇİMDE, BİREBİR YOĞUNLUKTA GÖRÜLMEZ’
Travmanın herkeste birebir biçimde ve yoğunlukta görülmediğini belirten Klinik Psikolog Görkem Deniz, “Sistematik duyarsızlaştırma dediğimiz formüller var. EMDR teknikleri, bilişsel davranış terapiler. Doğal şu da bir dipnot; travmalar herkeste tıpkı formda, tıpkı yoğunlukta gözükmez. Zira şahıslar farklı tepkiler gösterebiliyor, seyri daima birebir olmaz lakin post travmanın bizi en zorlayan tarafı; sonradan ortaya çıkarak şahısların fonksiyonlarını etkilemesi. Örneğin gazilerimizde de bu durumu çok görebiliyoruz. Yardım için giden beşerler, kolluk kuvvetleri, sıhhat çalışanlarımız onlar da aslında post travma yaşayabilir zira onlar da o çaresizliğe, o sendromlara, kurtarış anlarına maruz kalma üzere şeyler yaşayabiliyor. Alışılmış ki post travmayı onlarda da görme ihtimallerimiz var” dedi.
‘YARIM KALAN TEDAVİLER, EN BERBAT TEDAVİLERDİR’
Deniz, travmaların gerekli tedaviler alınmadığı sürece uzun yıllar devam edebileceğini belirterek, “Şimdi yaşanılan travmatik olaylarda, ağır süreçlerde işte 17 Ağustos 1999 sarsıntısını, 6 Şubat sarsıntısını düşünebiliriz, bu süreçlerden sonra gerekli tedaviler olmadığında travma sonrası bozukluklardan bahsettik. Birebir biçimde ağır korku bozuklukları da olabiliyor. 25 yıldır bu durumu atlatamayan, süreçleri çeyrek asırda atlatamayan beşerlerle ilgili birtakım haberler görüyoruz. Evet, bunlar olur; zira gerekli tedaviler olmadığı sürece bireyler bu hususların üzerine gidemediğinde, gerekli yüzleşmelerle karşılaşamadığında, gerekli takviyeleri yanlışsız bir formda alamadıklarında hayat fonksiyonları muhakkak bir formda bozulabilir ve devam da edebilir. Zira yarım kalan tedaviler, en makus tedavilerdir. Hasebiyle bu durumu fazla uzatmadan ve bireyleri didaktik öğretici olmadan gerekli sıhhat kurumlarına gidebilirler. ‘İşte 10 yıl geçti daha ne olacak, sarsıntı mi olur’ üzere düşünmeyelim. Zira o bireyler hala bunların tesirlerini yaşayabiliyorlar. Hatta bazen oluyor birtakım danışanlarımızı görüyoruz; klostrofobi hala yaşıyorlar. Asansöre binemeyen beşerler tanıyoruz. Zelzeleden sonra mesela köprünün üzerinden geçemeyen, bununla ilgili bana gelen hastalarımız oldu. Hatta daha fazla da ebeveynlerde görüyoruz; kolay çıkabilmek için birinci kattan daha çok konut tutuyorlar. Çabuk kaçabilmeyi çocuklarına anlatıyorlar. Doğal ki bu ne demek? Aslında kaygı ve korkularımızla baş edemeden bir yansıtmaya da başlıyoruz. Doğal ki de bunlar, bizim hayatlarımızda endişeleri da oluşturuyor. Bu da bizim fonksiyonumuzu makus halde etkiliyor” diye konuştu.
(DEMİRÖREN HABER AJANSI)